พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติบ้านเก่า

ต.บ้านเก่า อ.เมือง จ.กาญจนบุรี

จุดเริ่มต้นเกิดขึ้นบนเส้นทางรถไฟสายมรณะ

หลายคนไม่เคยรู้มาก่อนว่า จุดเริ่มต้นของงานโบราณคดียุคก่อนประวัติศาสตร์ของไทยและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ บ้านเก่า ย้อนไปไกลถึงสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อ ดร.เอช อาร์ ฟาน เฮเกอเรน นักโบราณคดีชาวฮอลันดาทำงานอยู่ที่ประเทศอินโดนีเซีย ถูกกองกำลังทหารญี่ปุ่นจับเป็นเชลยสงคราม ส่งให้มาสร้างทางรถไฟที่จังหวัดกาญจนบุรี ระหว่าง พ.ศ.2486-2487

ระหว่างนั้น ดร.เฮเกอเรน ได้พบเครื่องมือกะเทาะของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ตามเส้นทางรถไฟใกล้สถานีบ้านเก่า เมื่อสงครามสงบ เรื่องราวการค้นพบเครื่องมือหินในประเทศไทยถูกเผยแพร่ จึงเป็นที่สนใจในแวดวงโบราณดคีทั่วโลก ภายหลังมีความร่วมมือระหว่างรัฐบาลไทยและรัฐบาลเดนมาร์ก ทำการสำรวจและขุดค้นทางโบราณดีตามหลักวิชาสากลที่แหล่งโบราณคดีบ้านเก่าเป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2503-2505 และทำให้เกิดการจัดตั้งพิพิธภัณฑสถานประจำแหล่งโบราณคดีแห่งแรกขึ้น ต่อมามีการปรับปรุงจัดสร้างอาคารและการจัดแสดงเพิ่มเติมมาเป็นลำดับ

ใน พ.ศ. 2560 กรมศิลปากรเริ่มสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์หลังใหม่ ใช้หลักฐานและการศึกษาค้นคว้าใหม่ๆ มาเป็นตัวกำหนดการออกแบบอาคาร การจัดแสดงนิทรรศการและการออกแบบภูมิทัศน์ ซึ่งรูปทรงของอาคารได้แรงบันดาลใจมาจากหลุมขุดค้นทางโบราณคดี ภูมิทัศน์รอบอาคารออกแบบให้เชื่อมโยงกับเรื่องการเลือกตั้งถิ่นฐานของผู้คนในอดีต และยังเชื่อมโยงไปยังหลุมขุดค้นทางโบราณคดี รวมถึงศูนย์ศึกษาวัฒนธรรมบ้านเก่าที่จะเกิดขึ้นในอนาคต เมื่อการดำเนินการปรับปรุงทั้งหมดแล้วเสร็จ จึงเปิดให้เข้าชมตั้งแต่ พ.ศ. 2565

นิทรรศการชั้นที่ 1

จัดแสดงเรื่องราวการค้นพบเครื่องมือหินอันเป็นจุดเริ่มต้นและบุกเบิกงานโบราณคดียุคก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย ประวัติการก่อตั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ บ้านเก่า และเรื่องราวของชุมชนบ้านเก่าในปัจจุบัน รวมทั้งเรื่องภูมิศาสตร์การตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ยุคแรกบริเวณลุ่มน้ำแควน้อย-แควใหญ่

นิทรรศการชั้นที่ 2

นำเสนอความหมายของวัฒนธรรมบ้านเก่า การดำเนินงานทางโบราณคดีของแหล่งโบราณคดีบ้านเก่า วิถีชีวิตและวัฒนธรรมผ่านโครงกระดูกมนุษย์ เครื่องปั้นดินเผา เครื่องมือ เครื่องใช้และครื่องประดับที่พบจากแห่งโบราณคดีบ้านเก่า นอกจากสะท้อนภาพของความเป็นอยู่ของผู้คนในพื้นที่บ้านเก่ายุคก่อนประวัติศาสตร์แล้ว ยังเชื่อมโยงให้เห็นถึงผู้คนในพื้นที่อื่นๆ บนดินแดนประเทศไทยที่ร่วมสมัยเดียวกันอีกด้วย

นิทรรศการชั้นที่ 3

จัดแสดงเรื่องราวของผู้คนในช่วงที่มีการใช้เครื่องมือโลหะ ทั้งสำริดและเหล็กในภูมิภาคตะวันตก งานศิลปกรรมภาพเขียนสีบนผนังถ้ำของผู้คนในยุคนั้น และวัฒนธรรมโลงไม้อันเป็นหลักฐานสำคัญที่แสดงให้เห็นพิธีกรรมการการฝังศพอีกแบบหนึ่งของคนยุคก่อนประวัติศาสตร์ ไปจนถึงเรื่องราวในช่วงวัฒนธรรมทวารวดี และในสมัยวัฒนธรรมเขมรโบราณในจังหวัดกาญจนบุรี